Thursday 11 June 2015

"Ο πονηρός αγύρτης Τιλ του Στράους"

Η κρήνη του Όιλσπίγγελ στην γερμανική πόλη Moln
Λένε πως «μια κοινωνία που σκοτώνει το παραμύθι, σκοτώνει το παιδί που κρύβει μέσα της».
Έτσι, επειδή εμείς επιθυμούμε διακαώς να παραμείνουμε για πάντα παιδιά, τουλάχιστον στην ψυχή, έχω γι’απόψε παραμυθοήρωα.

Ο μύθος και τα σύμβολά του είναι πάντα απαραίτητα στοιχεία στη ζωή μας, γιατί αν λείπει κάτι απ’το σύγχρονο τρόπο ζωής μας είναι ακριβώς αυτή η μαγεία που εκπέμπεται από τα παραμύθια και τις λαϊκές παραδόσεις.
Οι ιστορίες των γιαγιάδων μας, οι θρύλοι και οι ιστορίες των λαών αποτυπώνουν και υπενθυμίζουν όλη  την τρομερή φαντασία των παρελθόντων γενεών, τη μαγεία, που δυστυχώς έχει χαθεί απ’τη ζωή μας , όπως και τη συγκίνηση, που προκαλούσαν!
Μαγεία και συγκίνηση, την οποία έχουμε εγκλωβίσει μέσα μας και φοβόμαστε να εκφράσουμε...

-----

Ένας από τους αγαπητούς γερμανικούς θρύλους είναι εκείνος του Τιλ Όιλεσπίγγελ, ενός περιπλανώμενου γελωτοποιού, ενός πονηρού αγύρτη, που κάνει φάρσες σε βάρος πριγκίπων και ιπποτών.
'Ενας μπουφόνος, που με τις φάρσες του αμφισβητεί την καθεστηκυία τάξη της εποχής του.
Οι αρμόδιοι κρίνουν άσχημη τη συμπεριφορά του και τον καταδικάζουν  σε θάνατο.


Ένα χαρακτήρας, που ενέπνευσε αρκετούς καλλιτέχνες, ανάμεσά τους και τον Ρίχαρντ Στράους, που γεννήθηκε σαν σήμερα 11 Ιούνη του 1864 .

Λέγεται πως ο Τιλ ήταν υπαρκτό πρόσωπο, πως έζησε το 14ου αι. στη Σαξονία, φυλακίστηκε εκεί το έτος 1339, μαζί με άλλους συνενόχους του, για ληστεία και μάλιστα ο τάφος του έχει εντοπιστεί.

Στο θρύλο παρουσιάζεται ως μικροαπατεώνας που παίζει φάρσες στους συγχρόνους του, καυτηριάζοντας την απληστία και την υποκρισία τους.

Από έκδοση του 1515 στο Στρασβούργο

Ερευνώντας την ετυμολογία του ονόματός του βρήκα πως το 

«Eulenspiegel» προέρχεται από τις λέξεις «κουκουβάγια- 

γυαλί» ή ενδεχομένως, «σοφός καθρέφτης», απ’όπου 

συνεπάγεται το "σοφή σκέψη" όπως αρμόζει σε μια 

συλλογή από ιστορίες με διδακτικό στόχο.

Έτσι, ο καθρέφτης και η κουκουβάγια είναι τα δύο σύμβολα 

που προσδιορίζουν την εικόνα του ήρωα, όπως 

παρουσιάζεται σε χαρακτικά, γλυπτά και ξυλογραφίες.




Ο Ρίχαρντ Στράους, συνέθεσε το συμφωνικό ποίημα 
«Tα εύθυμα καμώματα του Τιλ Οϊλενσπίγκελ» για να σατιρίσει το συντηρητισμό της εποχής του.

Ο συνθέτης είδε με συμπάθεια τον περιπλανώμενο Τιλ και στο τέλος του έργου του θριαμβεύει το ειρωνικό πνεύμα του ήρωά του.

Πολλοί υποστηρίζουν, επειδή το συμφωνικό ποίημα συνετέθη μετά την πρεμιέρα και πανωλεθρία της πρώτης όπερας του Στράους, «Guntram», πως με την επιλογή του δημοφιλούς παραμυθιού, ο συνθέτης βρήκε έναν αποτελεσματικό τρόπο να αντιμετωπίσει τους επικριτές του για την όπερά του.





Το έργο στηρίζεται σε ένα ρόντο, με το οποίο ο Στράους  βρίσκει τον τρόπο να τονίσει την απείθαρχη φύση του πρωταγωνιστή του.

Ο λαϊκός ήρωας Till αντιπροσωπεύεται από δύο θέματα. 
Το πρώτο, που εκτελείται από το κόρνο, είναι ρυθμικό και έντονο, ενώ το δεύτερο από το κλαρινέτο ενισχύει με το ξετύλιγμά του την αναίδεια και την προκλητικότητα, χαρακτηριστικά του απατεωνίσκου.


Το έργο ξεκινά με ένα ήρεμο μοτίβο, που ο Στράους ονόμασε «μια φορά κι έναν καιρό», μοτίβο, που επαναλαμβάνεται για να δίνει ανάσες γαλήνης μεταξύ των κατορθωμάτων:




Το έργο έχει διάρκεια περί τα 15 λεπτά.Μπορείτε να το ακούσετε ολοκληρωμένο από τη Φιλαρμονική του Βερολίνου υπό την καθοδήγηση του Φουρτβένγκλερ:


Αναμνηστική πλάκα στο Βερολίνο


Ο Ρίχαρντ Στράους με τις ιδέες και όπως αυτές παρουσιάζονται στα έργα του αποτελεί πρόκληση.
Ο θρύλος του Τιλ στα χέρια του γίνεται ένα πραγματικό αριστούργημα ενορχήστρωσης, ιδεών και χιούμορ!


Λαοί χωρίς μύθους είναι φτωχοί, χωρίς ταυτότητα…
Η ανάγκη του ονείρου, της φαντασίας και της αναπόλησης είναι υπαρκτή και η δύναμη του μύθου είναι τεράστια… 
Ο συμβολισμός τόσο άμεσος και έντονος, που τον γεννά και τον διατηρεί η ίδια η ανάγκη να υπάρχουμε...






1 comment:

  1. Υπέροχη αφιερωματική δημοσίευση στον Ρίχαρντ Στράους, που τον ενέπνευσε το ειρωνικό και καυστικό πνεύμα του περιπλανώμενου γελωτοποιού Τίλ, καρφί στη γυαλιστερή επιφάνεια της καθεστηκυίας τάξης. Και να μην υπήρχε ο Τιλ, έπρεπε να τον επινοήσουμε! Εξαιρετική μουσική προσαρμοσμένη στον απείθαρχο Τιλ! Ευχαριστούμε πολύ Ελπίδα!

    ReplyDelete