Μελοποιημένοι Ίαμβοι στη μνήμη του Παλαμά...

[Ταιριασμένοι οι Ανάπαιστοι, γενναία με τους Ιάμβους, αυτό το απόγευμα φίλοι μου κι αφορμή δίνει ο μεγάλος μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, που έφυγε σαν σήμερα 27 Φλεβάρη '43]

***

"Στην μουσική ο Ριχάρδος Βάγκνερ, στα Εθνικά ιδανικά ο Ελευθέριος Βενιζέλος, 

στην ποίηση ο Κωστής Παλαμάς. 

Η τέχνη μου είναι τόσο συνυφασμένη με τη δική του, ώστε να είμαι βέβαιος πως χωρίς αυτόν η μουσική μου δεν θα είχε πάρει ούτε το χαρακτήρα ούτε τον εθνικό ρυθμό που πήρε.

Ο Παλαμάς, αχτινοβολάει τη θέρμη της δημιουργικής του πνοής, όχι μόνο στο στενό κύκλο της ποίησης και των γραμμάτων, αλλά γενικότερα σ’όλους τους κλάδους της τέχνης και της διανόησης.
 Κι όπως ο Γκαίτε, και χωρίς να νιώθει τη βαθύτερην αξία της μουσικής του, εμπνέει ένα Μπετόβεν κι ένα Σούμπερτ, που γεφυρώνουνε την κλασική μουσική της πατρίδας του προς τη νεώτερή της εξέλιξη, έτσι κι η επίδραση του έργου του Παλαμά στο θεμελίωμα της νεοελληνικής μουσικής είναι, όπως πιστεύω, πρωταρχικής σημασίας για την όλη υπόσταση".
[Μανόλης Καλομοίρης-Σαμιακόν Βήμα]

Στον Κύκλο Τραγουδιών του "Σ'αγαπώ" από τη Συλλογή "Ιαμβοι και Ανάπαιστοι" για γυναικεία φωνή και ορχήστρα, ο Καλομοίρης δίνει μιαν αγαπημένη αισθαντικότατη σύνθεση, όπου ο  Παλαμαϊκός λόγος παντρεύεται με την αίσθηση του Κα­λομοίρη για την τέχνη.
Μην ξεχνάμε πως Παλαμάς και Καλομοίρης υπήρξαν καρδιακοί φίλοι που τούς έφερε κοντά αφενός το κίνημα του δημοτικισμού, αφ 'ετέρου οι απόψεις τους για τη θέση της τέχνης στην Ελλάδα σε συνδυασμό με τη Δύση.
O μεγάλος μας μουσουργός πάντα εγκωμίαζε τον τρανό ποιητή, αναγνωρίζοντας πως:
"Το έργο του στάθηκε για μένα φάρος αληθινός της τέχνης που φώτισε και θα φωτάει στους αιώνες τις Ελληνικές ψυχές μέσα στα σκοτάδια που μας δέρνουν ολούθε"...

Η ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1897 και χαρακτηρίζεται από το μεγαλόπνοο ύφος και τη μίξη της αρχαίας με τη σύγχρονη παράδοση.
Ο Καλομοίρης στηριζόμενος στο  δημοτικό μας τραγούδι , -τη ρυθμική και την αρμονία του- σε συνδυασμό με τη μετρική του ποιήματος, καταφέρνει να απεικονίσει τον κόσμο που πλάθει με το λόγο του ο Παλαμάς, αλλά και με ψυχική και πνευματική ένταση να αποδώσει το βαθύτερο νόημά της.

"Ωραίον αγόρι, σπλάχνο μου

Ω παιδιά μου, λαχτάρες μου

Από κάπου τα ξέθαψα

Του πατέρα μου γράμματα

Νερόν ήθελα νά'πινα

Μεγάλωσες και τα ’βλεπαν

σαν περιττό παιγνίδι,

και θέρισε τα ολόμακρα

μαλλιά σου το ψαλίδι.

Έτσι κι έξω και μέσα μας

του ωραίου την αρμονία

την τρώει ο Χρόνος άπονα

κι ο Κόσμος δυο θηρία"

Την ορχήστρα του Γιορκ διευθύνει ο ΒΥΡΩΝ ΦΙΔΕΤΖΗΣ.

Ερμηνεύει η αγαπημένη μας, Μάτα Κατσούλη:

Ταιριασμένοι οι Ανάπαιστοι

γενναία με τους Ιάμβους,

στίχων ύψωσαν τρόπαια

και τραγουδιών θριάμβους.

Κι ο Ποιητής πολέμαρχος

περνάει αρματοδρόμος·

σκλάβος ο κόσμος πίσω του

των ιδεών. Αλλ’ όμως

και τον ψάλτη πολέμαρχο

σκλάβο τον σέρνει πάλι

μες στ’ αδράχτια της βάρβαρα

η Ρίμα, νέα Ομφάλη.

Ένας τιτάνας της πνευματικής μας ιστορίας είναι ο Κωστής Παλαμάς!
Η ποίησή του ένας απύθμενος ωκεανός, όπου το λυρικό συναντά το επικό και το φιλοσοφικό το δραματικό...
Μια φωτεινότατη μορφή, ψηλά στο Πάνθεο του Πνεύματος!

Όταν ο 50χρονος Ραμώ έγραφε το: "Ιππόλυτος και Αρικία"

"Ο Ιωάννης Φίλιππος Ραμώ, ου μόνον ως μελοποιός, αλλά και ως τεχνίτης και ως ιδρυτής της αρμονικής διδασκαλίας καταλαμβάνει εν τη Ιστορία της Μουσικής, έξοχον θέσιν! 

Γεννηθείς εν Διζών εν έτει 1683 εφοίτησε μέχρι του 18ου  έτους εις το αυτόθι Γυμνάσιον των Ιησουιτών και μετά ζήλου ενησχολείτο περί την σύνθεσιν.

Ο πατήρ αυτού, οργανοκρούστης διατελών εν τη εκκλησία, συγκατετέθη μεν 

μετά μακράν αντίστασιν να σπουδάση μουσικήν.[...] 

Στερούμενος των προς το ζην  ηναγκάσθη να διάγει βίον "πλάνητος καλλιτέχνου". 

Ο πόθος της πρωτευούσης ετάρρατον αυτόν διηνεκώς.

Διό εν έτει 1717 επέστρεψεν εις Παρισίους, κάτοχος πολλών σπουδαίων γνώσεων.[...] 

Επιδόθη εις εμβριθείς μελέτας εις θεωρητικής μουσικής, αποφθεγματικά μέλη, μελικά δραμάτια και διάφορα τεμάχια προς χρήσιν κλειδοκυμβάλου.[...] 

Ο τελικός σκοπός των επιθυμιών αυτού ήτο ν'ανιχθώσιν εις αυτός αι πύλαι του μεγάλου μελοδράματος.

Επιτέλους δ'εν έτει 1733 - εν ηλικία 50 ετών - ο ακαμάτως αγωνιζόμενος καλλιτέχνης επέτυχε του σκοπού με το έργο "Hippolyte et Aricie"(κατά το ποίημα του αββά Πελλεγρίνου)..."

Το παραπάνω απόσπασμα, αγαπητοί φίλοι, είναι από την "Ιστορία της Μουσικής" του  Heinrich Adolf  Konstlin των εκδ. Πελεκάνος.
Η γλώσσα καθαρεύουσα, όμως όλοι καταλάβατε πως ο "γεννηθείς εν Διζών Ιωάννης Φίλιππος Ραμώ" είναι ο μεγαλοφυής συνθέτης και θεωρητικός του γαλλικού μπαρόκ, θαυμαστής του οποίου υπήρξε ο Ντεμπισί για την κομψότητα και τη λεπτή, γοητευτική τρυφερότητα της μουσικής του.

Ήταν 50 χρονών όταν ο Ραμώ έγραψε την πρώτη του όπερα "Ιππόλυτος και Αρικία" σε λιμπρέτο του Πελεγκρίν βασισμένο στον "Ιππόλυτο" του Ευριπίδη, τη "Φαίδρα" του Σενέκα και τη "Φαίδρα" του Ρακίνα.

Ο ΜΥΘΟΣ:

Ο Ιππόλυτος είναι ο γιος του Θησέα και της αμαζόνας Ιππολύτης, που τον ερωτεύεται η Φαίδρα, δεύτερη γυναίκα του πατέρα του. Η Φαίδρα ταπεινωμένη και τυφλωμένη από εκδίκηση που ο Ιππόλυτος τήν απορρίπτει ερωτικά, λίγο πριν βάλει τέρμα στη ζωή της, τον συκοφαντεί στο Θησέα πως προσπάθησε να την αποπλανήσει.Εκείνος, ζητάει από τον Ποσειδώνα την τιμωρία του.

Ας θυμηθούμε, φίλοι μου, πως το μεγάλο πάθος της Φαίδρας για τον Ιππόλυτο ήταν προϊόν τεχνάσματος της θεάς Αφροδίτης...
Ίσως γι'αυτό ο λιμπρετίστας  Πελεγκρίν αποφασίζει να δώσει αίσιο τέλος στην όπερα που μελοποιεί ο Ραμώ.

Η πλοκή θέλει το Θησέα να μαθαίνει την αλήθεια λίγο πριν πεθάνει και να ευλογεί το γιο του.
Η θεά Άρτεμη, ο φτερωτός Έρωτας και οι Μοίρες  εξασφαλίζουν  την ευτυχισμένη έκβαση στην αγάπη των  δυο νέων, Ιππόλυτου και Αρικίας.

Οι Ζέφυροι οδηγούν την πομπή της στέψης...
Ο Ιππόλυτος στέφεται βασιλιάς, η χορωδία ψάλλει θριαμβευτικά: "Έζησαν όλοι ευτυχισμένοι!-Que tout soit heureux!" κι ακολουθούν βασιλικοί χοροί...


Παρακολουθούμε τη σκηνή από το DVD  που γράφτηκε στην Όπερα Garnier, με την  ταλαντούχα Εμανουέλ Χάιμ στο πόντιουμ να διευθύνει  την ορχήστρα του Le Concert d'Astrée σε όργανα εποχής( στο 22:29):

Παρά τον τίτλο της όπερας, τα κυρίαρχα πρόσωπα της λυρικής τραγωδίας, δεν είναι οι δυο νέοι εραστές, αλλά  ο Θησέας και η Φαίδρα.
Ιδιαίτερα ο Θησέας, κάτι που φαίνεται στην απόφαση του λιμπρετίστα να αφιερώσει ολόκληρη τη 2η πράξη στην κάθοδο του Θησέα στον Κάτω Κόσμο.

Ο Ραμώ περιγράφει μοναδικά την σκούρα, μυστηριακή ατμόσφαιρα του Άδη,  τοπίο που ενισχύεται από τη χρήση αποκλειστικά ανδρικών φωνών, ενώ ευρηματικά βάζει τους δαίμονες και την  θηριώδη  φρουρό των πυλών των Ταρτάρων, Τισιφόνη,  να χορεύουν οργιαστικούς χορούς.
Η φρενήρης ρυθμική αγωγή έρχεται σε αντίθεση με την ικετευτική, αργή άρια του Θησέα προς τον Πλούτωνα, που τον παρακαλεί να σώσει τον φίλο του, βασιλιά των Λαπιθών, Πειρίθουν.

Η πράξη ολοκληρώνεται με το φημισμένο "Trio des Parques-των Μοιρών", που ακούγεται μετά την άρια του Πλούτωνα!
Πρόκειται για απαιτητικότατο μέρος, γι'αυτό εξάλλου και παραλείφθηκε από την πρεμιέρα της όπερας το φθινόπωρο του 1733, επειδή οι ερμηνευτές δεν μπορούσαν - λόγω δυσκολίας - να το αποδώσουν!

Ο Ραμώ για να απεικονίσει τη φρίκη, το φόβο, την παγωμένη ατμόσφαιρα της χώρας των νεκρών χρησιμοποιεί  "ιδιαίτερα τολμηρή αρμονική γλώσσα" και τοποθετεί τις φωνές σε πολύ χαμηλές -τονικά- περιοχές.

Από τις αξιολογότατες ηχογραφήσεις είναι με τους "Les Arts Florissants", σύνολο ειδικευμένο  στο μπαρόκ ρεπερτόριο, που τους καθοδηγεί ο ιδρυτής τους, Ουίλιαμ Κρίστι.
Στους ρόλους των τριών Μοιρών οι: Christopher Josey, Matthieu Lécroart και Bertran  Bontoux, τενόρος, βαρύτονος και μπάσος, αντίστοιχα:

Χαίντελ-"Μεσσίας": ένα θαύμα επί γης...

Λεπτομέρεια του αγάλματος του ΧΑΙΝΤΕΛ στο Ουεστμίνστερ, που φιλοτέχνησε ο γάλλος Louis Francois Roubiliac

Ένας "ΜΕΣΣΙΑΣ" επισκιάζει τους πάντες σήμερα!
Προσκυνούμε, φίλοι μου!!!

[Με αφορμή τη γενέθλια επέτειο(23 Φεβρουαρίου 1685) του αγαπημένου σάξωνα Φρειδερίκου Χαίντελ]


Είναι το δημοφιλέστερο χορωδιακό έργο όλων των εποχών: Ορατόριο "ΜΕΣΣΙΑΣ".

"Θέλω να ελπίζω πως ο Χαίντελ θα βάλει όλη την τέχνη και τη μεγαλοφυΐα του στο έργο, 

ώστε η σύνθεση αυτή να ξεπεράσει κάθε προηγούμενη, γιατί το θέμα της ξεπερνά κάθε άλλο: 

Το θέμα είναι ο ΜΕΣΣΙΑΣ"

Τάδε έφη ο λιμπρετίστας του ορατορίου Charles Jennens, όταν έστειλε το κείμενο στο συνθέτη για μελοποίηση και φυσικά ο Χαίντελ με το αριστούργημά του αυτό, τοποθέτησε το ορατόριο στο βάθρο της αθανασίας!

Ως γνωστό, ο Χαίντελ, που έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στην καλλιτεχνική ζωή της Αγγλίας της εποχής του, είναι θαμμένος στο Αββαείο του Oυεστμίνστερ.
Πάνω από τον τάφο του υπάρχει άγαλμά του, που τον παρουσιάζει να κρατά στα χέρια την παρτιτούρα της άριας:
"I know that my Redeemer liveth-Γνωρίζω ότι ο Λυτρωτής μου ζει".

Είναι άρια που ακούγεται στο 3ο μέρος του περίφημου "ΜΕΣΣΙΑ", όπου επικεντρώνεται στην Ανάσταση νεκρών και τη δόξα του Ιησού στους Ουρανούς.
Το κείμενο βασίζεται στο βιβλίο του Ιώβ της Παλαιάς Διαθήκης και στην Α' Επιστολή προς Κορινθίους του Αποστόλου Παύλου.

"Γνωρίζω πως ζει ο Θεός, ο λυτρωτής μου,

Αυτός θα πει τον τελευταίο λόγο εδώ στη γη.

Τώρα που ’χει κουρελιαστεί το δέρμα μου

και σάρκα δεν υπάρχει πια

πάνω στα κόκαλά μου,

τώρα θέλω να δω το Θεό". 

(Ιώβ 19,25-26)

Στην άρια, το ρήμα "γνωρίζω" χρησιμοποιείται από τον Χαίντελ σαν σταθερό, επαναληπτικό, ενοποιητικό μοτίβο.

ΘΑΥΜΑ επί γης, αγαπημένοι φίλοι,  που συντελείται στ'αυτιά και μετουσιώνεται στην ψυχή!
Κάθε του νότα, δέος και συγκινησιακά ρίγη!!

"Ο Λυτρωτής μου...Αυτός θα πει τον τελευταίο λόγο..."
Μια συγκλονιστική σύνθεση, ικανή να προκαλέσει σκέψεις ουσίας...


Κατά γενική ομολογία, από τις καλύτερες αποδόσεις του "Μεσσία" υπήρξε εκείνη από την  Mormon Tabernacle Choir και την Philadelphia Orchestra με τον Eugene Ormandy στο πόντιουμ, μουσικό στυλοβάτη της Ορχήστρας  της Φιλαδέλφεια για περισσότερα από 40 χρόνια.


Πρόκειται για μια ηχογράφηση, που επελέγη ως η σημαντικότερη "πολιτιστικά, ιστορικά και αισθητικά"!



Από τη συγκεκριμένη ηχογράφηση του 1959 ακούμε την παραπάνω άρια "I Know That My Redeemer Liveth" από την ανυπέρβλητη φωνή της Eileen Farrell, μιας ερμηνεύτριας, τη φωνή της οποίας οι κριτικοί χαρακτήρισαν ως "το πιο αψεγάδιαστο μουσικό όργανο της εποχής της!Το τίμπρο της, όμοιο σε λαμπρότητα με της τρομπέτας ηχεί σαν χαρμόσυνος ήχος αγγέλου!"

Handel: "Messiah - I Know That My Redeemer Liveth", Philadelphia Orch.-Eugene Ormandy:
Αϊλήν Φάρελλ

Μια "λευκή αχιβάδα" στη μνήμη του ΝΙΚΟΥ ΚΟΥΝΔΟΥΡΟΥ...

Ήταν ηλιόλουστη Κυριακή...Η παρέα πέρασε να πάρει το Μάνο για μια βόλτα στη θάλασσα.Αυτός αρνήθηκε, είχε να παραδώσει δουλειά....
Το βράδυ, που η παρέα γύρισε του ΄δωσαν μια αχιβάδα από το θαλασσινό τους περίπατο ...
Ο Χατζιδάκις, κάθισε στο πιάνο και σκάρωσε τη μελωδία...

"Με μια έμφυτη απέχθεια προς το αισθηματικό παίξιμο, που συνηθίζαν στον καιρό μου οι πιανίστες και τα Ωδεία (και που δυστυχώς συνεχίζουν μέχρι σήμερα), η ΑΧΙΒΑΔΑ γράφτηκε με μια διάθεση, θα ΄λεγα, αντιδράσεως. 
Αντιδράσεως στην ταλαιπωρημένη "μουσική ευαισθησία", στο με χρωματιστό μολύβι «αίσθημα» που καθορίζει ο δάσκαλος, στη σοβαροφάνεια διδασκάλων και μουσουργών και τέλος, στη κάθε σκονισμένη αντίληψη, ευρωπαϊκής επαρχιακής καταβολής, γύρω απ΄ τη μουσική και την ερμηνεία της. Γι΄ αυτό η ΑΧΙΒΑΔΑ πρέπει να παίζεται με αυστηρή ρυθμική αίσθηση και με το προσδιορισμένο απ΄ τη γραφή του αίσθημα. Τα πέρα απ΄ τα προβλεπόμενα όρια, είναι και άχρηστα και επιβλαβή. 
Η ΑΧΙΒΑΔΑ είναι ένα αντιρομαντικό, τουλάχιστον με την έννοια που δίναν στη λέξη ο Copland και ο Prokofiev μέσ΄ απ΄τη μουσική τους. 
Κάθε ερμηνευτική υπερβολή και ρυθμική αυθαιρεσία, γελοιοποιεί τον ερμηνευτή και εξαφανίζει την μουσική ουσία του έργου." 
(Μ.Χατζιδάκις)


Το πιανιστικό έργο "Για μια λευκή αχιβάδα" περιλαμβάνει πρελούδια και χορούς και εμφανίζει τη διάθεση του συνθέτη να προσεγγίσει τις ελληνικές εθνικές μελωδίες και να πειραματιστεί μαζί τους.

Λατρεμένο, πιανιστικό έργο!
Ο αποδέκτης του ήταν ο σπουδαίος σκηνοθέτης, Νίκος Κούνδουρος, που πέρασε στην αθανασία σαν σήμερα 22 Φεβρουαρίου 2017.
Αυτός ήταν ο φίλος που έφερε στο Μάνο τη λευκή αχιβάδα, συνοδοιπόρος του Μάνου από την εποχή του πολέμου...
Ο Χατζιδάκις δεν του είπε ποτέ πόσο η κίνηση αυτή είχε αγγίξει την ψυχή του...Μετά από χρόνια, όταν δημοσιεύτηκε το έργο και ο ίδιος ο Κούνδουρος έμεινε άναυδος όταν είδε το όνομά του στην αφιέρωση...
Η μνήμη του συνθέτη, νωπή για χρόνια για τον ευαίσθητο φίλο του, Νίκο...
Τώρα, στις ακτές του Παραδείσου, θα ψηλαφίζουν άμμο, βότσαλα, κοχύλια...

H "Aχιβάδα" αποτελείται απο 5 πρελούδια και χορούς, όπου πρίν απο κάθε χορό προηγείται ένα συνδετικό πρελούδιο..
Ο Χατζιδάκις απο την μιά διασκευάζει ελληνικές παραδοσιακές μελωδίες και από την άλλη εμφανίζει στο ύφος τον Σατί και τον Προκόφιεφ...
Μαρς-Συρτός
Συνομιλία με τον Prokofiev-Τσάμικος
Μαντινάδα-Μπάλλος
Νυκτερινό-Καλαματιανός
Ποιμενικό-Μεγάλη Σούστα

Χατζιδάκις: "Για μια μικρή λευκή αχιβάδα"-Ερμηνεύει η Δανάη Καρά:

Sir Έντουαρντ Έλγκαρ: "Το Όνειρο του Γερόντιου"

O Έλγκαρ το 1900

Για ένα μεγάλο διάστημα η Αγγλία δεν κατάφερνε να αναδείξει μουσικές ιδιοφυίες, αντίθετα με χώρες όπως Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία ή Ρωσία. Απέναντι σε όλες αυτής της καταγωγής μουσικές προσωπικότητες, η Αγγλία επεδείκνυε με βαριά καρδιά τον ..."Γερμανό"  Χαίντελ...

Μέχρι τη στιγμή που εμφανίστηκε ο τιμώμενος σήμερα, σερ Έντουαρντ Έλγκαρ. Ο ταλαντούχος μουσουργός ήρθε για να "σώσει την τιμή της χώρας", είπαν πολλοί...

Γεννήθηκε σ'ένα χωριό έξω από το Γουόρσεστερ, το μικρό Λόουερ Μπρόουντχιθ το 1857.
Έχοντας μεγαλώσει κυριολεκτικά μέσα  στη μουσική(ο πατέρας του ήταν έμπορος και χορδιστής μουσικών οργάνων και επαγγελματίας μουσικός) ο Εντουαρντ έγινε ένας θαυμάσιος βιολιστής και θα τον λέγαμε αυτοδίδακτο στη μουσική θεωρία μελετώντας παρτιτούρες των Μπαχ και Μπετόβεν.

Καμάρι, λοιπόν των Άγγλων...

Βέβαια, το να είναι κάποιος άγγλος συνθέτης έχει τα θετικά, αλλά  και τα αρνητικά του.
Ο Έλγκαρ αναγκάστηκε να υπομείνει πλήθος από αγγλικές προκαταλήψεις, όπως τις βαθιά ριζωμένες ταξικές μεροληψίες, αλλά κυρίως την παγιωμένη εχθρότητα προς τους καθολικούς.
Βαθιά θρησκευόμενος, ο Έλγκαρ ήταν αναθρεμμένος σύμφωνα με τα πρότυπα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Ο πατέρας του, του οποίου ο Έλγκαρ υπήρξε για χρόνια βοηθός, ήταν οργανίστας της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου στο Γουόρσεστερ. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε τα πρώτα λειτουργικά έργα του βασισμένα στη Ρωμαιοκαθολική παράδοση, (Μοτέτα, Ave Verum, Ave Maria) που αργότερα εντάχθηκαν στο χορωδιακό εκκλησιαστικό ρεπερτόριο.

"To όνειρο του Γερόντιου"

Μην ξεχνάμε και το περίφημο: "Όνειρο του Γεροντίου" σε μορφή ορατορίου, που με εξαίρεση κάποιους συναδέλφους του Έλγκαρ που το χαρακτήρισαν πως "βρωμάει λιβάνι", οι μουσικοκριτικοί το επαίνεσαν ως τη "μεγαλύτερη βρετανική σύνθεση στη μορφή του ορατορίου που άνοιξε  νέο και σπουδαίο κεφάλαιο στην αγγλική χορωδιακή παράδοση, την οποία απελευθέρωσε από τη "Χαιντελιανή" υπόστασή της".
Εξάλλου, χαιρετίστηκε με λαμπρούς επαίνους και από τον Ρίχαρντ Στράους, που όταν το  άκουσε  απεφάνθη για τον Έλγκαρ: "Είναι ο πρώτος Άγγλος προοδευτικός συνθέτης και αρχηγός της Νέας Αγγλικής Σχολής".

Το "Όνειρο του Γερόντιου", σύνθεση του 1900, αποτελεί την "Προσευχή ενός ετοιμοθάνατου" με πληθώρα συμβολισμών και βασίζεται σε  Ρωμαιοκαθολικό κείμενο του καρδινάλιου Χένρυ Νιούμαν, που προκάλεσε "αναστάτωση" στα αγγλικανικά βρετανικά ήθη, καθώς τονίζεται η σημασία της Εκκλησίας στη σωτηρία των μελών της.

O Νιούμαν  στο μακροσκελές κείμενό του αποτυπώνει την καθολική πίστη της Κοινωνίας των Αγίων, η οποία περιλαμβάνει τους Χριστιανούς στη γη, τους Αγγέλους και τους Αγίους στον ουρανό, και τις Ψυχές στο Καθαρτήριο.
Ο φύλακας άγγελος του Γεροντίου τον συνοδεύει καθ 'όλη τη διάρκεια του "ταξιδιού" του.  Οδηγεί την ψυχή του Γεροντίου μπροστά στον θρόνο του Θεού για κρίση.

Η βαθιά φιλοσοφημένη σημείωση στην παρτιτούρα:

Η αφιέρωση του Έλγκαρ έγινε με τα αρχικά: "AMDG"  δηλαδή "Ad maiorem Dei gloriam-Στη μεγαλύτερη δόξα του Θεού", ακολουθώντας την πρακτική του Γ.Σ.Μπαχ , που αφιέρωνε τα έργα του: "SDG", "Soli Deo gloria-Δόξα μόνο στον Θεό".

Ο Έλγκαρ κάτω από αυτή την αφιέρωση πρόσθεσε τη φράση του Βιργίλιου: "Quae lucis miseris tam dira cupido?- Τι είναι λοιπόν αυτή η τόσο άγρια επιθυμία των δυστυχισμένων για φως;"

Ο Έλγκαρ συμπλήρωσε το χειρόγραφο της παρτιτούρας  με μια φράση απο το "Σουσάμι και τα Κρίνα" του Τζον Ράστιν:
" η ζωή μου ήταν ατμός...Όμως αυτό(το έργο) αξίζει τη μνήμη σας".


Χάρη στο μεγαλειώδες ορατόριό του "Το όνειρο του Γεροντίου", αφιερωμένο στον καρδινάλιο Xένρυ Νιούμαν, που ήταν και ο συντάκτης του ποιητικού κειμένου, ο Έλγκαρ θεωρήθηκε ένας από τους σπουδαιότερους καθολικούς μουσικούς με προσωπικό ανεξάρτητο ύφος.

Θα ακούσουμε το τελευταίο μέρος όπου η Ψυχή απομακρύνεται από το σώμα...
Η χορωδία των Ψυχών ψάλλει "Κύριε, είσαι το καταφύγιό μας", στίχους από τον 90ό Ψαλμό του Δαυίδ.  Ακολουθεί μια παρατεταμένης διάρκειας κατανυκτική ψαλμωδία. Είναι ο Άγγελος που καλεί την Ψυχή να αφεθεί στο λυτρωμό: "Softly and gently, dearly-ransomed soul"...
Χορωδία Αγγέλων και Ψυχών συνοδεύουν σε ένα ιδιαίτερης εκφραστικότητας μέρος, όπου  ξεχωρίζει για τον βαθμό αυτονομίας των φωνών. Η πρωτότυπη μελωδία ανατίθεται σε υψίφωνη, που συνοδεύεται από ευκίνητες ρυθμικά φωνές, με πληθώρα χρωματικών περασμάτων σε ήπια δυναμική, που διαμορφώνουν έναν ιδιαιτέρως πυκνό αρμονικό ρυθμό!

Άγγελος:

"Μαλακά και απαλά, λυτρωμένη ψυχή,

στα πιο αγαπημένα χέρια τώρα σε τυλίγω[...]

Αντίο, αλλά όχι για πάντα, Αδερφέ μου,

Να είσαι γενναίος και υπομονετικός στο κρεβάτι της θλίψης.

Θα περάσει γρήγορα η νύχτα της δίκης σου,

θα' ρθω και θα σε ξυπνήσω αύριο.

Αποχαιρέτισε!"

Χορωδία Αγγέλων και Ψυχών:

"Είσαι το καταφύγιο μας

Αινείται τους Αγιότερους 

Αμήν"

Κείμενο και μουσική αποκαλύπτουν το αληθινό Φως, τον ελεήμονα Θεό, που λυτρώνει την ψυχή. Ενας μεταφυσικού χαρακτήρα διαλογισμός, μια πρόσκληση του ακροατή να δοξάσει το Θεό και να προετοιμαστεί για τη δική του κρίση με σταθερή ελπίδα στο έλεός Του.

Εlgar: "The Dream of Gerontius-Softly and Gently" 

Άγγελος: Janet Baker

 Τη Hallé Orchestra διευθύνει ο Sir John Barbirolli:

Ο σερ Έλγκαρ πέρασε στην αιωνιότητα σαν σήμερα, 23 Φλεβάρη 1934 σε ηλικία 77 χρονών

Παλαιότερα κείμενα με αναφορές στον σερ 'Ελγκαρ μπορείτε να διαβάσετε εδώ, εδώ και εδώ.

Αναΐς Νιν: η απαλότητα της αγάπης στη μοναδική Συμφωνία του Φρανκ...

Ήταν σαν σήμερα 21 Φλεβάρη του 1903 όταν γεννήθηκε η Αναΐς Νιν, η γαλλίδα συγγραφέας, ταξιδεύτρια και δοκιμιογράφος…
Εύστοχα θα μπορούσε κανείς να παρατηρήσει πως η Αναΐς άκουγε μουσική από έμβρυο, καθώς ο πατέρας της ήταν πιανίστας και συνθέτης, ενώ η μητέρα της κλασική λυρική τραγουδίστρια.
Μπορεί η ίδια η συγγραφέας να μην ασχολήθηκε με κάποιο όργανο ή το τραγούδι, όμως η τέχνη της μουσικής ήταν παρούσα καθημερινά μέσα στο σπίτι που μεγάλωνε.


Ξεκινώντας τη συγγραφή με το περίφημο ημερολόγιό της, η μουσική έπαιξε ρόλο στο γράψιμό της, συμβολίζοντας συχνά ορισμένες διαθέσεις, γεγονότα, θέματα ή φάσεις της ζωής της.
Η Aναΐς επέλεγε συχνά για χαρακτήρες της καλλιτέχνες, μουσικούς και συγγραφείς, επειδή αυτοί ήταν οι άνθρωποι που είχαν περιβάλλει ολάκερη τη ζωή της.

Στη ζωή και το έργο της Nιν, μουσικά είδη που την καθόρισαν ήταν ακούσματα τζαζ, λάτιν μέχρι και ηλεκτρονική. Χόρευε επίσης εκπληκτικά φλαμένγκο...
Από κλασική μουσική αρεσκόταν τους ιμπρεσιονιστές, ιδίως τον Κλωντ Ντεμπισί και τις «Αραμπέσκ» του, των οποίων η αρμονία και η αύρα επιδρούν και στο ύφος γραφής της.
Λάτρευε επίσης τον Σεζάρ Φρανκ…Αφηνόταν στο άκουσμα της Συμφωνίας του σε ρε ελ., προσπαθώντας να αποδώσει στα γραπτά της τη βαθιά, άυλη, ασαφή αίσθηση που τής προκαλούσε.

Αντιγράφω κάποια σχετικά αποσπάσματα από το βιβλίο της που αγαπώ πολύ: «Τα παιδιά του Άλμπατρος».
Ο λόγος της είναι μουσικός, "συμφωνικός", όπως είπε η ίδια, μια ονειρική και ποιητική πρόζα:

"Για μια στιγμή, ενώ καθόταν εκεί με τον Πολ, ακούγοντας τη Συμφωνία σε ντο ελάσσονα του Σεζάρ Φρανκ, μέσα από τα μάτια του τής επιτράπηκε να  δει πίσω από τον καθρέφτη, μέσα σ’ένα μικρότερο, επενδυμένο εσωτερικά με μετάξι, σπίτι της πίστης. 

Στην τέχνη, ο άνθρωπος πολεμάει τους φόβους του…

[…]

Άκουγαν τη Συμφωνία του Φρανκ σε ντο και τότε οι αντιμαχόμενοι εαυτοί της συγχωνεύτηκαν σε μία ψυχική διάθεση, όπως κάνουν σε τέτοια μουσικά σταυροδρόμια. Το θέμα της Συμφωνίας ήταν η «απαλότητα». 

Η Τζούνα την είχε πρωτακούσει στα δεκάξι, ένα βροχερό απόγευμα και την είχε συνδέσει με την πρώτη της εμπειρία στην αγάπη.[…]
Είχε συνυφάνει αυτή τη μουσική με την πρώτη της σύλληψη για τη φύση της αγάπης, σαν μια υπέρτατη, ατέρμονη απαλότητα. 
Στη Συμφωνία του Φρανκ υπήρχε άμεση μεταρσίωση, διάλυση μέσα στο συναίσθημα και παράκαμψη της βίας. Πάλι και πάλι απ΄την αρχή σ’αυτήν τη μουσική ανάληψη του συναισθήματος σκαρφάλωνες την κλίμακα του πυρετού και την εγκατέλειπες προτού προσεγγίσεις την έκρηξη.
Μια έμμονη επιστροφή στα ελάσσονα θέματα δημιουργώντας μια ατέλειωτη γαλήνη και στα δεκάξι της είχε πιστέψει ότι η εμπειρία της αγάπης περιεχόταν πέρα για πέρα μέσα σ’αυτό το ναρκωτικό που έρεε απαλά στις πτώσεις και στις διακυμάνσεις αυτής της μουσικής.

Ο Σεζάρ Φρανκ ήρθε φέρνοντας μηνύματα απαλότητας και εμπιστοσύνης...

(Αναΐς Νιν: «Τα παιδιά του Άλμπατρος», εκδ.Μπαρμπουνάκη, μτφ: Χρ. Ευαγγελίδου, σελ 65 και 90)

***

Φυσικά, αγαπημένοι φίλοι, η Αναΐς Νιν αναφέρεται στη μοναδική συμφωνία του Φρανκ σε ρε ελάσσονα και όχι σε ντο.
Δεν γνωρίζω αν στην πρωτότυπη γλώσσα αναγράφεται σωστά  η κλίμακα της σύνθεσης και είναι λάθος της μεταφράστριας.
Η Συμφωνία σε ρε ελ. είναι η μοναδική  του μεγάλου βέλγου συνθέτη και  το τελευταίο έργο της ζωής του.

Τα μέρη του:

Lento. Allegro ma non troppo
Allegretto
Finale.Allegro non troppo

Η σύνθεση βασίζεται σε ένα μοτίβο που εμφανίζεται χρωματικά στην αργή, αγωνιώδη εισαγωγή και επαναλαμβάνεται και στα υπόλοιπα μέρη.
Ακολουθεί ένα θυελλώδες allegro που αναδεικνύει δυό θέματα, που ακτινοβολούν το ένα λυρισμό και το άλλο χαρά και ευθυμία.
Ενα αλλεγκρέτο είναι το 2ο μέρος, που ξεκινά με μια απαλή μελωδία που αποδίδουν τα έγχορδα pizzicato. Ένα μέρος γνωστό για τη χρήση του αγγλικού κόρνου, ασυνήθιστου για συμφωνικό έργο, (γι αυτό και η χρήση του προκάλεσε αντιδράσεις στους κριτικούς της εποχής) έχει κάτι από την αίσθηση μιας μεσαιωνικής γαλλικής μπαλάντας.
Στο κομψό, εκλεπτυσμένο φινάλε επανεμφανίζονται όλα τα προηγούμενα θέματα επεξεργασμένα, αναδεικνύοντας την πλούσια αρμονική γλώσσα , αλλά και τη χρήση της κυκλικής επεξεργασίας των θεμάτων.

Μπορεί, φίλοι μου, ο Σεζάρ Φρανκ να έγραψε μία μόνο Συμφωνία, όμως είναι αριστούργημα!
Σε αυτήν αναφέρεται και ο Γιώργος Σεφέρης όταν γράφει:

"...Τ' απόγευμα άκουσα το δεύτερο μέρος της συμφωνίας του Φρανκ,
εκείνο που αρχίζει με τις άρπες, κι άρχισα ένα ποίημα που λέγεται "Τυφλοί"...

César Franck: "Symphony in D minor / CSO-Pierre Monteux:

Παλαιότερο κείμενο για την Αναΐς Νιν και τον Ντεμπισί μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

ΜΠΑΡΟΚ ακούσματα με ΜΥΘΟ : "Ηρακλής στο σταυροδρόμι"

"Scelta di Ercole-Η επιλογή του Ηρακλή", Annibale Carracci

Όταν ο Ηρακλής βρέθηκε στο σταυροδρόμι της ζωής δυσκολευόταν να αποφασίσει ποιο δρόμο να ακολουθήσει…

"Βλέπω, Ηρακλή, του είπε η Απόλαυση, βρίσκεσαι σε απορία.

Αν με ακολουθήσεις, θα σού δείξω τον πιο ευχάριστο και τον πιο εύκολο δρόμο!

Δεν θα μείνει ηδονή, πού να μην τη γευτείς και θα διαβείς τη ζωή χωρίς 

να δοκιμάσεις τις δυσκολίες της…" 

Εκείνη τη στιγμή πλησίασε ή άλλη γυναίκα , η Αρετή και είπε:

 "Αν πάρεις το δρόμο που οδηγεί σε μένα, θα γίνεις ένας σπουδαίος δουλευτής όμορφων και ευγενικών έργων. Δεν θα σε παραπλανήσω με προλόγους περί ηδονής…

Χωρίς κόπο και φροντίδα οι θεοί δεν χορηγούν στους ανθρώπους κανένα 

από τα καλά και όμορφα πράγματα. 

Αν θέλεις να σού δώσει η γη άφθονους καρπούς, πρέπει να την καλλιεργήσεις… "

Το παραπάνω περιληπτικό αφήγημα είναι από τον Ξενοφώντα και το δοκίμιο του Πρόδικου για τον "Ηρακλή στο σταυροδρόμι". 

Μου το θύμισε η έναρξη της Σαρακοστής, φίλοι αγαπημένοι. Μιας περιόδου ενδοσκόπησης και  εσωτερικών διεργασιών.
Ο δρόμος για να γίνουμε καλύτεροι σε κάθε τομέα και επίπεδο απαιτεί αγώνα, θυσίες και σκληρή πάλη…
Απαιτεί σωφροσύνη, μεγαλοψυχία, ταπεινοφροσύνη, ευσπλαχνία.Ο δρόμος για την κάθαρση κι εν τέλει τη λύτρωση απαιτεί γενναιοδωρία ψυχής και άσκηση πνευματική…

Στο θαυμάσιο εικαστικό του Αννίμπαλε Καρράτσι με το ηθικοπλαστικό περιεχόμενο, η με λιγοστά ενδύματα Λαγνεία, δείχνει στον Ηρακλή τον εύκολο δρόμο των απολαύσεων.
Δίπλα της δύο μάσκες-σύμβολα της εξαπάτησης που την συνοδεύουν, ενώ στ’αριστερά του ήρωα η σεμνή Αρετή υποδεικνύει τον δύσκολο, ανηφορικό δρόμο.

Η επιλογή μας, ελεύθερη, φίλοι μου…δεν είναι εκβιαστικό το δίλημμα…
Ας διασταυρωθούν οι σκέψεις κι η απόφαση παίρνεται με ωριμότητα…

Η μουσική μου πρόταση αφοπλίζει το νου από τους επιβλαβείς εθισμούς του…

Η "Alcide al Bivio –Ηρακλής στο σταυροδρόμι"  είναι μια μονόπρακτη όπερα του Γιόχαν Άντολφ Χάσσε σε λιμπρέτο του Μεταστάζιο, αφιερωμένη στον Ιωσήφ της Αυστρίας και την Ιζαμπέλα της Πάρμας, για τον εορτασμό των γάμων τους.

Η μονόπρακτη όπερα πρωτοπαρουσιάστηκε στο Grosse Redoutensaal της Βιέννης στις 8 Οκτωβρίου 1760, πρώτη σε μια σειρά από τρεις οπερες "σέρια", ειδικά γραμμένες για την γαμήλια τελετή, της οποίας οι εορτασμοί κρατησαν τρεις ημέρες.

Μεταστάζιο και Χάσσε μεγαλούργησαν συμπράττοντας, κάνοντας τους ειδικούς να μιλούν για το "έτερο μισό" τους ενός στον άλλο, και να συγκρίνουν τη σχεση τους με κείνη του "ανδρόγυνου γένους" που αναφέρει ο Πλάτωνας στο "Συμπόσιό" του, επισημαίνοντας: "διαθέτουν εξίσου τα ίδια χαρακτηριστικά αληθινής ιδιοφυΐας, γεύσης και κρίσης... έτσι η καθαρότητα και η ακρίβεια, είναι αδιαχώριστοι σύντροφοι και των δύο.."

Ο Χάσσε, είναι "il caro Sassone-ο αγαπημένος Σάξωνας", όπως τον αποκαλούσαν τιμητικά.
Δέχτηκε για το έργο του διθυραμβικές κριτικές, διακρίθηκε κυρίως για τον λυρισμό του και την αίσθηση της μελωδίας, όπως επίσης επαινέθηκε για τα λαμπρά χορωδιακά του.

Από το έργο προτείνω να ακούσουμε το κουαρτέτο "La ragione, se dà legge agli affetti-H σύνεση κατακτά τα πάθη"...

Λίγο μετά την απόφαση του Ηρακλή να ακολουθήσει την Αρετή, όλοι τραγουδούν:
"Όπου η σύνεση κατακτά τα πάθη, η απόλαυση υποκλίνεται στην αρετή…Εκεί κατοικεί η ειρήνη, η γαλήνη, η αλήθεια, η πραγματική ευδαιμονία!"
H σκηνή ολοκληρώνεται με τη χορωδία να ψάλλει το θρίαμβο της πραγματικής απόλαυσης.

Ερμηνεύει σε όργανα εποχής η La Stagione Orchetra και διευθύνει ο Michael Schneider.

 Hasse : "Alcide al Bivio": Quartetto: La ragione, se dà legge agli affetti / 

To θριαμβευτικό χορωδιακό στο (2:56)

Καθαρή Δευτέρα και...ΜΠΑΧ!

Καλή Καθαροδευτέρα και καλή Σαρακοστή, φίλοι εκλεκτοί με ένα Μπαχικό χορικό!

Και προσεύχομαι στο Θεό να 'χει έλεος επάνω μας

Και προσεύχομαι στο Θεό να μπορώ να λησμονήσω[...]

Δίδαξέ μας να μένουμε ακίνητοι.

Προσεύχου για μας αμαρτωλούς τώρα 

και στην ώρα του θανάτου μας...

(Τόμας Έλιοτ: "Τετάρτη των Τεφρών"-απόσπασμα)

Πρώτη ημέρα της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής, η Καθαρή Δευτέρα, κατά κάποιο τρόπο ταυτίζεται με την "Τετάρτη των Τεφρών" των Δυτικών.
Το όνομα  δόθηκε στη μέρα επειδή με τη στάχτη που δημιουργείται από την καύση δαφνόφυλλων από το προηγούμενο Πάσχα, σχηματίζουν στο μέτωπο των πιστών το σήμα του σταυρού.

Από τους λουθηρανικούς ύμνους που συνηθίζεται να  ακούγονται τη μέρα αυτή είναι το χορικό:  "O Mensch, bewein dein Sünde groß-Άνθρωπε θρήνησε για τις αμαρτίες σου" του Μπαχ  από τη συλλογή του: "Orgelbüchlein-Μικρό βιβλίο για το εκκλησιαστικό όργανο" (BWV 622).

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο "Το μικρό χρονικό της Άννας Μαγκνταλένα Μπαχ" ήταν από τα "αγαπημένα πρελούδια της συζύγου του κάντορα για τη Σαρακοστή, με τη μελαγχολία των τελευταίων μέτρων να την κάνει να τρέμει σύγκορμη, λες και σταματούσαν οι καρδιακοί της παλμοί!"...
Πιο κάτω διαβάζουμε πως για την Άννα-Μανταλένα είναι σύνθεση που μαρτυρά τη θέληση του πνεύματος και την αδιάκοπη συγκέντρωση του συζύγου της στο "χαροποιό πένθος», με κατάνυξη, δέος και πνευματική ευφροσύνη.

Το κείμενο αναφέρεται στα Πάθη του Χριστού και η μελωδία του, την οποία επεξεργάστηκε ο Μπαχ, αποτελεί μελωδία του 16ου αι.

Ο Μπαχ αναπτύσσει περίτεχνα την απλή και αυστηρή μελωδία, που ξεδιπλώνεται αργά ενώπιον του ακροατή. Αν και συμβατικές, οι μουσικές φιγούρες του διακρίνονται από πρωτοτυπία και ευρηματικότητα, με τις εσωτερικές φωνές να βηματίζουν λιτά και μιμητικά πάνω στο συνεχές βάσιμο.

Χρόνια Πολλά από τον Άγιο Μπάφο της Φλάνδρας με το ιστορικό εκκλησιαστικό του όργανο, κατασκευής 1735 από τον φημισμένο οργανοποιό Christian Muller.
Ένα όργανο ύψους 30 μέτρων με πεντέμιση χιλ. αυλούς, στο οποίο  έπαιξαν οι ΧΑΙΝΤΕΛ και ΜΠΑΧ!

Ο εξέχων οργανίστας είναι ο Μάικλ Μάρεϊ, τελευταίος μαθητής του Marcel Dupré, σε μια κατανυκτική, επιβλητική και μεγαλόπρεπη ερμηνεία:

Bach: BWV 622-"O Mensch, bewein dein Sünde groß"/Michael Murray 

 (Το εικαστικό αλιεύτηκε στο διαδίκτυο...δυστυχώς δεν αναφερόταν ο καλλιτέχνης-δημιουργός του)

"ΑΝΑΒΑΣΗ στον ΑΘΩ: Νίκος Καζαντζάκης-Stephan Micus"

(Με αφορμή την γενέθλια επέτειό του-18 Φεβρουαρίου 1883)

Ο Νίκος Καζαντζάκης είναι ένας  από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες διανοούμενους, με πλούσιο λογοτεχνικό, ποιητικό και μεταφραστικό έργο.
Πνεύμα ανήσυχο και διψασμένος για την κάθε είδους γνώση, ο Καζαντζάκης ταξιδεύει πολύ, στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Το 1914 γνωρίστηκε με το Σικελιανό και μαζί περιοδεύουν στο Άγιο Όρος.
Την εμπειρία του την καταγράφει στην ποιητική αυτοβιογραφία του: "Αναφορά στον Γκρέκο", ένα από τα συναρπαστικότερα  βιβλία, όπου  ο συγγραφέας κάνοντας αναφορά  στον Κρητικό παππού του, εξηγεί γιατί η ανάβαση ήταν γι' αυτόν ευτυχία, σωτηρία και Παράδεισος.

Το ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ:

"Την άλλη μέρα, πριν ξημερώσει, κινούμε για την κορφή του Άθω. 

Δεν είχε ακόμα λαλήσει μέσα στο περιαύλι το σήμαντρο, τα πουλιά ακόμα δεν είχαν ξυπνήσει, κατακάθαρος, γαλαχτωμένος ο ουρανός, και λάμπει πέρα κατά την ανατολή 

σαν εξαφτέρουγο σεραφείμ ο Αυγερινός. 

Ο πάτερ Λουκάς, κοντός, ανοιχτογόνατος, παλιός κοντραμπαντζής, 

πάει μπροστά και μας δείχνει το δρόμο. 

Κάπου κάπου στέκουνταν και μας έπιανε κουβέντα για θάλασσες, για γλέντια, 

για καβγάδες με τους Τούρκους. 

Όλη η κοσμική ζωή του σαν παραμύθι μέσα του, σαν να 'γίνε σ' έναν άλλο κόσμο πιο άγριο και επικίνδυνο, γεμάτο φωνές και βλαστήμιες και γυναίκες. 

Το ' λέγε και το ξανάλεγε το παραμύθι του, το ξαναζούσε και χαίρουνταν. 

Όλα από την παλιά του ζωή τ' απαρνήθηκε, μα όλα τα πήρε μαζί του, τυλιγμένα στο ράσο του....[...]

Πήραμε πάλι τον ανήφορο· πεύκα, έλατα, γκρεμοί φοβεροί και κάτω, στο πρωινό ήρεμο φως, απλώνουνταν, γαληνεμένη σήμερα η θάλασσα. 

Όσο πληθαίνει το φως, ξεχωρίζουμε πέρα τα θεία νησιά, την Ιμπρο, τη Λήμνο, τη Σαμοθράκη, να πλένε θαρρείς ανάερα, να μην αγγίζουν τη θάλασσα...[...]Μπήκαμε στο εκκλησάκι...[...]

-Από την άγια κορφή ετούτη, έχουν να πουν, μπορείς να δεις την Πόλη! 

-Την είδες εσύ ποτέ, πάτερ Λουκά;

-Όχι, δεν το αξιώθηκα. 

-Το θεό όμως τον βλέπεις, είπα εγώ.

-Ε, αποκρίθηκε ο καλόγερος, αυτό δε χρειάζεται μάτια.[...]

Όλη μας η ζωή, παππού, ήταν ανήφορος· ανήφορος και γκρεμός κι ερημία, 

κινήσαμε με πολλούς συναγωνιστές[...]

Δε μας κινούσε η αλαζονεία, μήτε πώς θα βρούμε εκεί απάνω την ευτυχία, τη σωτηρία και τον Παράδεισο· ανεβαίναμε, γιατί ευτυχία, σωτηρία και Παράδεισος για μας ήταν η ανάβαση..."

"ΑΘΩΣ, Μονή Διονυσίου"(1924), Σπ.Παπαλουκά

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ: "ATHOS, A Journey To The Holy Mountain"

Stephan Micus

O γερμανός συνθέτης Stephan Micus επισκέφτηκε το Άγιον Όρος. Η εμπειρία της 3ήμερης παραμονής του και η μοναστηριακή ζωή τον ενέπνευσαν να συνθέσει το έργο του :
"ATHOS, A Journey To The Holy Mountain".


 Είναι ένας τρόπος  αποτύπωσης όσων βίωσε...την απομόνωση, την απόλυτη συγκέντρωση στην προσευχή, την απόλυτη προσήλωση στην πνευματικότητα.



Για να το πετύχει, καθώς είναι συνθέτης που συνηθίζει να αναμιγνύει στους Δυτικούς ήχους και ήχους παραδοσιακών οργάνων διαφόρων λαών, χρησιμοποίησε ποικιλία μουσικών οργάνων, όπως νέι της Μέσης Ανατολής, σατάρ των Ουιγούρων(είδος λαούτου που παίζεται με δοξάρι), ιαπωνικό σακουχάτσι από καλάμι μπαμπού, Μπαλινέζικο σούλινγκ(και τα δυο είδος φλάουτου) ή και αυτοσχέδια κρουστά, όπως σύνολο από αναποδογυρισμένες γλάστρες.  

Τα όργανα αυτά αντιστοιχούν σε ήχους της ημέρας στο Άγιο Όρος.

Για να μιμηθεί την ελληνική Ορθόδοξη παράδοση, που δεν επιτρέπει χρήση οργάνων, παρά μόνο φωνών, τα μέρη της σύνθεσης που αντιστοιχούν στις νύχτες στο Άγιο Όρος, εκτελούνται από  χορωδία a capella 22 φωνών, που αποδίδει προσευχές.
Οι μουσικοκριτικοί δήλωσαν για το έργο, πως η ακρόασή του σε κάνει να νιώσεις σχεδόν το δροσερό ​​θαλασσινό αεράκι του Β.Αιγαίου, την κατανυκτική σιωπή των μοναστηριών, την πνευματικότητα του ιερού βουνού και της ατμόσφαιράς του.
Η σύνθεση του Μίκους πλημμυρίζει με εσωτερική χαρά την ψυχή, αντανακλά έναν ηχητικό στοχασμό και ενδοσκόπηση, μια μουσική περιήγηση στα άδυτα του διαλογισμού.

Το έργο αναπτύσσεται σε 6 μέρη με πρόλογο και επίλογο:

"Πρόλογος, Ανάβαση στον Άθω"

"Πρώτη νύχτα"

"Πρώτη μέρα"

"Δεύτερη Νύχτα"

"Δεύτερη μέρα"

"Τρίτη νύχτα"

"Τρίτη μέρα"

"Επίλογος, η Επιστροφή"

Βλέπουμε δηλαδή πως τα μέρη ακολουθούν μια κυκλική εναλλαγή. Όπως λέει ο ίδιος ο συνθέτης:

"Στο "Athos" τα μέρη, που περιγράφουν τη νύχτα μου σε μια μονή του Αγίου Όρους διαδέχονται αυτά που απεικονίζουν ηχητικά την επόμενη ημέρα γιατί -σύμφωνα με τους κανόνες της μοναστικής ζωής, επιτρεπόταν η φιλοξενία για μία μόνο νύχτα σε κάθε μοναστήρι-  έτσι, το επόμενο βράδυ έπρεπε να πάω σε  άλλη μονή, κάτι που φυσικά ουδόλως με πείραζε, καθώς απολάμβανα να περπατώ στη φύση, ειδικά όταν είναι τόσο όμορφη όσο του Άθω..,Ήταν σαν το σκοτάδι που διαδεχόταν το φως".

Θα ακούσουμε ενδεικτικά:

1. Πρόλογος: "Ανάβαση στον Άθω". Ενας μουσικός διάλογος ανάμεσα στο γερμανικό τσίτερ και το τοξωτό σατάρ.

https://vimeo.com/66502685

2. "Δεύτερη μέρα", οργανικό μέρος με το βασικό θέμα να εκτελεί το σούλινγκ (φλάουτο απ'το Μπαλί), ενώ το ρυθμικό επιβλητικό οστινάτο αποδίδουν 22 αναποδογυρισμένες γλάστρες σε ρόλο κρουστών.

https://vimeo.com/66503141

3. "Τρίτη Νύχτα", φωνητικό μέρος, στηριγμένο σε ύμνους στην Παναγία, καθώς σύμφωνα με τον γερμανό συνθέτη : "Πρόκειται για ένα σύμβολο όχι μόνον ελληνικό και ούτε καν χριστιανικό, αλλά πανανθρώπινο, παγκόσμιο και διαχρονικό, καθώς υπάρχει ήδη από την προϊστορική εποχή. Δεν είναι τίποτε άλλο από τη θηλυκή ενέργεια και κατά μία έννοια είναι η συνέχεια της πρωταρχικής θεότητας, της Μητέρας Γης. Αρκεί άλλωστε να παρατηρήσει κανείς τον τρόπο που λατρεύεται η Παναγία στην Ελλάδα για να το διαπιστώσει αυτό"

Πηγές: stephanmicus.com, eoskavalas.gr, avgi.gr.

"Ρομπέρ ντε Βιζέ, ένας μαιτρ της κιθάρας στην Αυλή των Λουδοβίκων"

François Puget: "Reunion de musiciens"

Μακριά από το θορυβώδες, το ξέφρενο και την έξαψη της Καρναβαλικής πομπής, που σε λίγο θα ξεκινήσει στην πόλη μου, οι κιθαρίσιες χορδές μάς ταξιδεύουν σε μια σπάνια μουσική πανδαισία, ενδεδυμένη την ευαίσθητη μελωδική εκφραστικότητα του Γαλλικού μπαρόκ.

H χτεσινή αναφορά μου στο Μολιέρο, τον Λυλλί και τον βασιλιά Λουδοβίκο με παρέπεμψε στα σαλόνια των Βερσαλλιών  εκείνης της εποχής, που ο "'Αναξ  Ήλιος" δεν λάτρευε μόνο το μπαλέτο μα κάθε τι που λάμπρυνε τις γιορτές, κάθε τι που αναδείκνυε τα φαντασμαγορικά δείπνα και τις συγκεντρώσεις του.
Καλλιτέχνες-μουσικοί βρίσκονταν στην υπηρεσία του φιλότεχνου βασιλιά με νέα όργανα να χρησιμοποιούνται στα γαλλικά μπαλέτα.
Ανάμεσά τους η θεόρβη και η κιθάρα, που κέρδισε σε δημοτικότητα ως συνοδευτικό όργανο και για την ενίσχυση της γραμμής του κοντίνουο, την οποία το λαούτο, που βρισκόταν ήδη σε παρακμή, δεν μπορούσε να επιτύχει.
Ο ίδιος ο βασιλιάς μάθαινε κιθάρα δίπλα στον βιρτουόζο Ρομπέρ ντε Βιζέ, που μάλιστα λέγεται πως κιθαριστικά επέδρασε στις συνθέσεις του Λυλλί, που για κάποια χρόνια "συγκατοίκησαν" στην ορχήστρα των Γαλλικών Ανακτόρων.

Ο Ρομπέρ ντε Βιζέ αργότερα τιμήθηκε με τον τίτλο του "Maître de Guitare" στην υπηρεσία του Λουδοβίκου ΙΕ’ και διακρίθηκε για τη συγγραφή συλλογής έργων που θεωρούνται μέχρι σήμερα ως τα σημαντικότερα, κιθαριστικής γραφής, έργα του γαλλικού Μπαρόκ.
Πρόκειται για δύο βιβλία για την κιθάρα,  τα οποία μεταξύ άλλων περιέχουν  και 12 θαυμάσιες σουίτες.

Από το "Livre de pièces pour la guitare"  που ο Βιζέ εξέδωσε το 1686 θα ακούσουμε τη "ΣΟΥΙΤΑ σε ρε ελάσσονα".

Θυμίζουμε πως η Σουίτα της Μπαρόκ περιόδου είναι ανεξάρτητο, αυτοτελές σύνολο οργανικών  συνθέσεων  με αυστηρή δομή. Ξεκινά με μια ήρεμη και ισορροπημένη εισαγωγή, που ακολουθείται από μια συλλογή χορών.

Η έναρξη της Σουίτας σε ρε ελ. του Βιζέ  γίνεται με το "Πρελούδιο", ένα μουσικό προοίμιο , που εισάγει το βασικό θέμα κι ακολουθούν οι χοροί:

Αλεμάντ  ή γερμανικός χορός σε δίσημο χρόνο(0:52),
η γλυκιά τρίσημη Κουράντ(2:40),
η στοχαστική Σαραμπάντ(4:08), που θυμίζει πολύ (όχι τυχαία αν θέλετε τη γνώμη μου) την ομότιτλη σε ρε του Χαίντελ ή άλλως Barry Lyndon,
η αισιόδοξη τρεχαλητή Γκαβότα(6:03),
δύο κομψά, αριστοκρατικά Μενουέτα(6:49),
η βηματική, χαριτωμένη τετραμερής Μπουρέ(9:38) και
μια πιο ανάλαφρη Ζίγκα στο φινάλε(10:21).

Στο ΕΙΚΑΣΤΙΚΟ του François Puget με τίτλο "Reunion de musiciens-Οι μουσικοί του Λουδοβίκου", πιθανολογείτο πως ο Βιζέ ήταν ο θεορβίστας.
Άλλοι όμως υποστηρίζουν πως είναι ο όρθιος αριστερά με το καπέλο, που υποδεικνύει την παρτιτούρα στον Λυλλί, που παίζει θεόρβη, ενώ η κιθάρα του Bιζέ βρίσκεται ακουμπισμένη στο τραπέζι.

Εκτελεί ο μέγας ΤΖΟΥΛΙΑΝ ΜΠΡΗΜ.

Robert de Visée: "Suite in D Minor"- Julian Bream

https://www.youtube.com/watch?v=4XlAlEpIEhw

Ο Μίκης και το έθιμο της "Γκαμήλας"

Από τα σκηνικά που έκανε για την παράσταση ο Σπύρος Βασιλείου

Στο πνεύμα των ημερών και αποκριάτικο έθιμο που χάνεται στα βάθη του χρόνου, φέρνει ο χαιρετισμός μου.

Το ΕΘΙΜΟ της «γκαμήλας»

Την περίοδο της Αποκριάς κυκλοφορούσε στις γειτονιές ομοίωμα της «γκαμήλας», που το σώμα της ήταν ένας ξύλινος σκελετός σκεπασμένος με κιλίμια, λινάτσες, πολύχρωμες κουρελούδες, ενώ για κεφάλι χρησιμοποιούσαν κρανίο αλόγου.
Δυο άντρες που έμπαιναν από κάτω αποτελούσαν τα πόδια της και την γκαμήλα οδηγούσε ο καμηλιέρης με συνοδεία μουσικής.
Πολλοί από τους χωριανούς «φίλευαν» την καμήλα και τότε εκείνη γονάτιζε και για να τους ευχαριστήσει τους φίλαγε το χέρι.
Άλλες φορές, η καμήλα έβρισκε ευκαιρία που ο καμηλιέρης ήταν απορροφημένος στο Διονυσιακό χορό του, και ξέφευγε από την επίβλεψή του.
Τότε, άρπαζε με το στόμα της ό,τι κρατούσαν οι παρευρισκόμενοι, που έτρεχαν να την πιάσουν, ενώ της «τις έβρεχαν» κιόλας…,με το συμβολισμό της κακοπάθειας του ζώου να παραπέμπει στις περιπέτειες του ανθρώπου μέσα στη ζωή και το χρόνο.

Το έθιμο συναντάται μέχρι σήμερα στη Θράκη, τη Μακεδονία, τη Φθιώτιδα, όμως ήταν αγαπημένο και των παλαιών Αθηναίων, όπου η «Γκαμήλα» αποτελούσε τη βασίλισσα του λαϊκού καρναβαλιού στις περιοχές του Ψυρρή.

Εικόνες που μάγευαν μικρούς και μεγάλους, ανάμεσά τους και τον Μίκη Θεοδωράκη, που μετουσίωσε την ξέφρενη αύρα τους στη Σουίτα Μπαλέτου «Ελληνική Αποκριά», όπου λαϊκές μελωδίες φορούν «συμφωνικό ορχηστρικό ένδυμα».

Ένα από τα μέρη του έργου είναι οι «Τρεις Καρναβαλικοί χοροί» που περιλαμβάνουν τα: Γαϊτανάκι, Αλογάκι, και Γκαμήλα.


Το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1953 κατόπιν παραγγελίας από το Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου, η οποία χόρεψε και τον κύριο ρόλο, ενώ τα σκηνικά έκανε ο Σπύρος Βασιλείου.


Παρατηρείστε το μοτίβο του σαξοφώνου(1:33) από τη «Γκαμήλα» ...
Εμπνέει αργότερα το Μάνο Χατζιδάκι να γράψει τη μουσική πάνω σε στίχους Νίκου Γκάτσου στο τραγούδι του «Το πέλαγο είναι βαθύ», που μπορείτε να ακούσετε παρακάτω για να συσχετίσετε.

Τρεις Καρναβαλικοί χοροί: ΓΚΑΜΗΛΑ

Το πέλαγο είναι βαθύ

Βέρντι: "Οι Λομβαρδοί στην πρώτη Σταυροφορία"

VIVA, VERDI!!!


Εκτός από μέγας μουσικός και μεταρρυθμιστής του ιταλικού μελοδράματος, ο Τζουζέπε Βέρντι υπήρξε και σύμβολο της ιταλικής επανάστασης!Εκφραστής -μέσω των έργων του- της Risorgimento (Ιταλικής ενοποίησης).

Πάντα υπερασπιζόμενος τους καταπιεσμένους ενάντια στους καταπιεστές, το όνομά του τη δεκαετία του 1850 γίνεται το σύμβολο της μοναρχίας που ποθούσε ένας ολόκληρος λαός!Πάνω στους τοίχους έγραφαν "Viva,Verdi-Ζήτω ο Bέρντι", που αποτελούσε ακροστιχίδα των λέξεων:
Vitorio
Emanuele,
Re
D'
Italia
(Βίκτωρ Εμμανουήλ, Βασιλιάς της Ιταλίας), σύνθημα-κλήση για εθνικό φρόνημα.

Το έργο του Βέρντι, στις ψυχές και στις συνειδήσεις των ακροατών είναι ταυτισμένο με την προτροπή για απελευθερωτικούς αγώνες, κάτι σαν εγκώμια ελευθερίας.

Σαν σήμερα 11 Φλεβάρη του 1843 στη Σκάλα του Μιλάνου γίνεται η πρεμιέρα της όπεράς του:
"Οι Λομβαρδοί στην πρώτη Σταυροφορία", σε λιμπρέτο του Τεμιστόκλε Σολέρα, βασισμένο στο ομώνυμο επικό μυθιστόρημα του Tommaso Grossi.

Το έργο είναι τοποθετημένο ιστορικά τον 11ο αι, την περίοδο της Πρώτης Σταυροφορίας. Πρωταγωνιστές, ο έρωτας και η θρησκεία με φόντο μια πορεία από το Μιλάνο προς την Αντιόχεια.
Με τους "Λομβαρδούς", ο Βέρντι αντιμετώπισe την ιταλική λογοκρισία, καθώς ο Αρχιεπίσκοπος του Μιλάνου προέβαλλε θρησκευτικές ενστάσεις.
Οι στόχοι όμως του δημιουργού έμοιαζαν διαφορετικοί. Σε μια περίοδο αυστριακής κατοχής της χώρας του οι "Λομβαρδοί" κατάφεραν να εκφράσουν το αίτημα των Ιταλών για ελευθερία και ανεξαρτησία προκαλώντας, πέρα από τον ενθουσιασμό γύρω από μια καλλιτεχνική δημιουργία, βαθιά αισθήματα πατριωτισμού.

Με την όπερα αυτή, ο Βέρντι μεταβάλλεται σε κήρυκα του απελευθερωτικού αγώνα και σε "εθνική ελπίδα" της ιταλικής μουσικής.
Το πολιτικό κλίμα και το κοινωνικό περιβάλλον της Βόρειας Ιταλίας, υπόδουλης στην Αυστρία μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας του Ναπολέοντα, υπαγόρευσαν στον Βέρντι επιλογές "ανατρεπτικών" θεμάτων κι αν ο "Ναμπούκο"  άγγιξε τις εθνικιστικές χορδές των ακροατών, οι "Λομβαρδοί" είναι έργο που ερεθίζει απροκάλυπτα την εθνική συνείδηση των υπόδουλων Ιταλών.

"Οι Λομβαρδοί στην Πρώτη Σταυροφορία", όπως είναι ο πλήρης τίτλος του μελοδράματος, είναι το πρώτο λυρικό έργο του παγκόσμιου ρεπερτορίου, που γράφτηκε για να προκαλέσει την ανατροπή του κατακτητή.

Οπως το χορωδιακό των εξόριστων Εβραίων, που αναπολούν την πατρίδα τους στο "Ναμπούκο", έτσι και το αντίστοιχο των "Λομβαρδών", όπου οι Ιταλοί Σταυροφόροι νοσταλγούν τη γη και τα αμπέλια τους, συγκίνησαν και ξεσήκωσαν τις ψυχές των πατριωτών, προκάλεσαν τις πρώτες πολιτικές διαδηλώσεις που αφύπνισαν τη Λομβαρδία και το Βένεττο.
Aκούγεται στη 2η σκηνή της τελευταίας Πράξης, όταν σταυροφόροι και προσκυνητές βρίσκονται εν μέσω της ερήμου απεγνωσμένοι πως ο Θεός τούς εγκατέλειψε...

Verdi - "Lombardi-O Signore dal tetto natio, choral" / Riccardo Muti

(Στοιχεία έχουν παρθεί κι από: "G.Verdi: Οι Λομβαρδοί", επιμ. Εύη Νίκα-Σαμψών,
 www.tovima.gr)

Μπαχ, 2ο Βραδεμβούργιο Κονσέρτο: ο θρίαμβος της τρομπέτας!!

Στροβιλισμοί, σήμερα στο σύμπαν του Μπαχ και της τρομπέτας, που σφύζει από παλλόμενη, δονούμενη, ενέργεια!

Μια από τις καλύτερες ορχηστρικές συνθέσεις της μπαρόκ θεωρούνται φυσικά τα "Βραδεμβούργια Κονσέρτα" του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, έξι κοντσέρτα αφιερωμένα στον μαρκήσιο του Βραδεμβούργου, Κρίστιαν Λούντβιχ, γραμμένα από τον "ταπεινότατο και ευπειθέστατο υπηρέτη του, Μπαχ", όπως ο συνθέτης γράφει στην αφιέρωσή του.

Επιλέγω να ακούσουμε το 1ο μέρος από το 2ο Κονσέρτο σε Φα μείζονα, όπου χαρακτηρίζεται για το μέρος της ΤΡΟΜΠΕΤΑΣ.

Μέρος, "εφιάλτης", όπως λένε οι εκτελεστές τρομπετίστες λόγω της απαιτητικής δεξιοτεχνίας και τρομακτικής δυσκολίας του.
Με ζωηρό και χαρούμενο χαρακτήρα το allegro, φέρνει το όργανο στα όρια των δυνατοτήτων του.
Eκτός από δεξιοτεχνικό, το μέρος αυτό διακρίνεται για τη λαμπρότητά του και τον εορταστικό χαρακτήρα του.
Ο τρομπετίστας ηγείται και καθορίζει με προσωπική ελευθερία τον ενεργητικό, ζωηρό ρυθμό, μιας και ΔΕΝ υπάρχει ένδειξη ρυθμού από τον Μπαχ.

Κυρίαρχη η αίσθηση χαράς, το ακούμε από την Bach Orchestra του Μονάχου με τον ιδρυτή της Καρλ Ρίχτερ(μάστορα στην ερμηνεία του Μπαχ) στο τσέμπαλο και ως μαέστρο.

Η τρομπέτα είναι ευέλικτο πνευστό και με την πιο ισχυρή ηχητική δύναμη. Όμως, η μη σωστή διαχείρισή της εκθέτει τον ερμηνευτή, καθώς και το παραμικρό λάθος γίνεται εύκολα αντιληπτό.

Ο πολυβραβευμένος γάλλος βιρτουόζος, Pierre Thibaud, απογειώνει αισθήσεις με την διαύγεια του ήχου του.

Bach: Brandenburg Concerto No 2, Allegro / Karl Richter-Pierre Thibaud:

"Ο Χαίντελ κι ο Μύθος της Σεμέλης"

 "Δίας και Σεμέλη", Tintoretto-National Gallery

Ο Δίας, βασιλιάς των θεών είναι ερωτευμένος με την όμορφη Σεμέλη, 

κόρη του Κάδμου και της Αρμονίας. 

Οργισμένη η Ήρα όταν ανακαλύπτει την απιστία του θέτει σε εφαρμογή 

το σχέδιο εξόντωσης της Σεμέλης. 

Μεταμφιεσμένη, εμφανίζεται και πείθει την κοπέλα  να επιμείνει να δει τον εραστή της 

στη θεϊκή του μορφή, να φανερωθεί μπροστά της με όλη του τη δύναμη.

Κάτι που έκαμε ο θεός, για να την ευχαριστήσει. 

Ανήμπορη όμως να αντέξει στη θέα των αστραπών, που περιέβαλλαν τον Δία, 

η Σεμέλη έπεσε κεραυνοβολημένη. 

Στον παραπάνω μύθο που διέσωσε ο Οβίδιος στις "Μεταμορφώσεις" του στηρίζεται η όπερα του Χαίντελ: "Semele" που έκανε πρεμιέρα σαν σήμερα 10 Φεβρουαρίου 1744 στο Covent Garden του Λονδίνου, στο πλαίσιο μιας σειράς συναυλιών που πραγματοποιούνταν κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής.

Το κοινό θεωρούσε πως το νέο Χαιντελικό έργο θα βασιζόταν στη Βίβλο. Έτσι, το ερωτικό θέμα του μύθου της "Σεμέλης" δεν ενθουσίασε.

Ο Χαίντελ επεξεργάζεται το μυθολογικό υλικό με το καλλιτεχνικό του τάλαντο και τη γόνιμη φαντασία του και δίνει ένα υψηλής ποιότητος  έργο, που όμως θεωρήθηκε "μιαρό" ως προς το περιεχόμενο κι ακατάλληλο για το αξιοπρεπές Λονδρέζικο κοινό, με αποτέλεσμα να κατέβει γρήγορα από τη σκηνή.

Η άρια "With fond desiring" της Σεμέλης, που προτείνω, προέρχεται από την δεύτερη πράξη της όπερας και συγκεκριμένα, από το σημείο, στο οποίο η κοπέλα εκφράζει  στο Δία τον φλογερό έρωτά της για κείνον και πόσο μελαγχολεί όταν δεν βρίσκεται κοντά της...
Δυνατά, ερωτικά αισθήματα που αντικατοπτρίζονται στη μελωδία από το μικρό  ορχηστρικό ritornello ως το βαθύ λυρισμό του φωνητικού τμήματος, χωρίς να λείπουν τα ξεσπάσματα, ένας φρενήρης μουσικός αναβρασμός, μια έξαρση, που υπαινίσσονται τους ενδόμυχους φόβους της Σεμέλης.
Κάτι που καταλαγιάζει με το χορωδιακό που ακολουθεί: "How engaging, how endearing", όπου ερωτιδείς και Ζέφυρος εγκωμιάζουν την ευφορία ψυχής των ερωτευμένων...Η μελωδική γραμμή του αφήνει ίχνη γοητείας και τρυφερότητος.

George Frideric Handel: "Semele"

Διευθύνει ο Χάρυ Μπίκετ, ειδικευμένος στη μπαρόκ περίοδο, ο ίδιος τσεμπαλίστας.

Ντοστογιέφσκυ-Γιάνατσεκ: Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων

«Στις απόμακρες γωνιές της Σιβηρίας, ανάμεσα στις στέπες, τα βουνά ή τ’ αδιάβατα δάση, συναντάει κανείς πού και πού κάτι μικρές ασήμαντες πολιτείες...[…] 

Συνήθως είναι με το παραπάνω εφοδιασμένες με αρχιαστυνόμους, με παρέδρους κι όλους τους άλλους κατώτερους υπαλλήλους. Γενικά, αν και στη Σιβηρία κάνει κρύο, ο κάθε μικροζεστοθεσούλης το βρίσκει εξαιρετικά ευχάριστο να υπηρετεί εκεί πέρα. Γιατί εκεί ζούνε άνθρωποι απλοί, χωρίς φιλελεύθερες τάσεις. Oι συνήθειες είναι παλιές, γερές και οι αιώνες όχι μόνο δεν τις άλλαξαν, αλλά τις καθαγιάσανε κιόλας. 

[…]

Το κλίμα είναι υπέροχο. Υπάρχουν πολλοί αξιοπρόσεχτοι και φιλόξενοι μεγαλέμποροι, υπάρχουν πολλοί Ευρωπαίοι και αρκετοί πλούσιοι. Oι δεσποινίδες ανθίζουν σαν τα τριαντάφυλλα κι είναι ηθικές ως εκεί που δεν παίρνει. Το κυνήγι πετάει μέσα στους δρόμους και πέφτει μόνο του πάνω στον κυνηγό. Η κατανάλωση της σαμπάνιας φτάνει σε αμέτρητες ποσότητες. Το χαβιάρι είναι θαυμαστό.[...]
 

Ο πρώτος μήνας και γενικά η αρχή της ζωής μου στο κάτεργο μένει ζωηρή ακόμα στη θύμησή μου. 

Τα επόμενα χρόνια μόλις θαμποφέγγουν στο μυαλό μου… 

Με την πρώτη ματιά, το κάτεργο μού φάνηκε αποκρουστικό. Κι όμως –παράξενο πράγμα– είχα την εντύπωση πως θα μπορούσα να ζήσω εκεί μέσα πολύ ευκολότερα απ’ ό,τι φανταζόμουνα στο δρόμο. 

Oι κατάδικοι, αν κι αλυσοδεμένοι, μπορούσανε να περπατάνε λεύτερα στην αυλή, βρίζονταν, τραγουδούσαν. Και τις νύχτες μερικοί χαρτοπαίζανε. 

Κι η ίδια η αγγαρεία, για να λέμε την αλήθεια, μου φάνηκε πως δεν ήταν δα και τόσο δύσκολη, τόσο κατεργίτικη. Και μονάχα σαν πέρασε αρκετός καιρός κατάλαβα πως ήταν βαριά και δουλειά κατέργου, όχι γιατί ήταν δύσκολη κι αδιάκοπη, μα γιατί σ’ ανάγκαζαν, σε υποχρέωναν να την κάνεις και μάλιστα με τη βέργα. 

O μουζίκος, όταν είναι λεύτερος, δουλεύει ίσως πολύ περισσότερο.

Μα δουλεύει για δικό του όφελος, με λογικό σκοπό…

Σκέφτηκα κάποτε πως αν ήθελε κανείς να κουρελιάσει και ν’ αφανίσει έναν άνθρωπο, να τον τιμωρήσει με τον πιο βάρβαρο τρόπο, έτσι που κι ο τρομερότερος κακούργος να ’τρεμε και να φοβόταν αυτή την τιμωρία, τότε θα ’ταν αρκετό να τον εξαναγκάσει να κάνει μια αγγαρεία εντελώς ανώφελη και πέρα για πέρα παράλογη. […]

Φυσικά μια τέτοια τιμωρία θα ’ταν βασανιστήριο, εκδίκηση. 

Μα, επειδή ακριβώς η κάθε καταναγκαστική εργασία έχει μέσα της μια δόση βασανιστηρίου, παραλογισμού, εξευτελισμού και ντροπής, γι’ αυτό κι η αγγαρεία στο κάτεργο είναι η πιο τυραννική από κάθε λεύτερη δουλειά…»

(Φ. Ντοστογιέφσκυ: «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων»)

Στη μνήμη του ρώσου λογοτέχνη που έφυγε σαν σήμερα 9 Φλεβάρη του 1881, είναι το παραπάνω απόσπασμα, και περιγράφει τη ζωή σε μια φυλακή της Σιβηρίας.
Οι ουτοπικές αντιλήψεις, οι φιλελεύθερες πεποιθήσεις και οι δρυμείς διαμαρτυρίες του συγγραφέα τον είχαν φέρει κι αυτόν στη Σιβηρία.
Έτσι γνώριζε από πρώτο χέρι τις συνθήκες εγκλωβισμού στα τραχιά εδάφη της...

Απ'το μυθιστόρημα εμπνέεται ο Λέος Γιάνατσεκ την τελευταία του όπερα, που θεωρείται ένα από τα αριστουργήματά του.

Η βαθιά συμπάθεια του συνθέτη για τη ρωσική διανόηση και  πολιτισμό είναι αξιοπρόσεκτο στοιχείο της μουσικής του έμπνευσης.

Η όπερα απαιτεί μεγάλη ορχήστρα και είναι χαρακτηριστική η χρήση αλυσίδων ως κρουστικό όργανο, με το οποίο ο δημιουργός επιχειρεί να αποτυπώσει τον ήχο των αλυσοδεμένων κρατουμένων.
Η υπόθεση του βιβλίου φαίνεται να είχε αγγίξει πολύ τον Γιάνατσεκ καθώς κι αυτός για τις φιλελεύθερες αντιαυστριακές ιδέες του είχε κηρυχθεί παράνομος από την αστυνομία.

Σκληρό το θέμα του βιβλίου, έτσι ο Γιάνατσεκ για να μεταδώσει το κλίμα του κάνει χρήση σκληρών διαφωνιών, «βάναυσης» αρμονίας, ρυθμών όλο ένταση, χωρίς όμως να λείπουν και τα λυρικά μέρη, που όμως ακούγονται φευγαλέα.
Πρωτότυπη η μουσική αισθητική του, αποφασίζει για τις εκφραστικές ανάγκες, να παρουσιάσει μουσικούς αφηγηματικούς μονολόγους από τους διάφορους χαρακτήρες που περιγράφουν τα αδικήματα και τις ποινές τους.

Σημαντική  στην όπερα είναι η χορωδία, σε ρόλο σχολιαστή. Ο Γιάνατσεκ επιδέξια αναδεικνύει τις δυνατότητες ενός χορωδιακού σχήματος-έχοντας την εμπειρία- αφού για χρόνια στο Μπρνο διηύθυνε διάφορες ερασιτεχνικές χορωδίες της πόλης.
Άλλο ιδιαίτερο στοιχείο της όπερας είναι το ότι εκτός από μία πόρνη, δεν παρουσιάζεται κανένας άλλος γυναικείος χαρακτήρας.

Leos Janacek: «Αναμνήσεις από το σπίτι των πεθαμένων-Overture»